حتما تاکنون بار ها نام تایپوگرافی را در بازار کار و یا هنگامی که پروژه ای گرافیکی برای انجام داشته اید شنیده اید. شاید هم یک لوگو نیاز داشتید و طراح لوگو سوالاتی در این حوزه از شما پرسیده است و احتمالا آن جا بود که نام تایپوگرافی را شنیده اید! در این مقاله قصد داریم به طور کامل و جامع در مورد تایپوگرافی با شما سخن بگوییم. یک بار برای همیشه ببینیم تایپوگرافی چیست و چه کاربردی دارد. همچنین اگر در زمینه گرافیکی فعالیت دارید، دانستن مطالب این صفحه برای شما ضروری است.
تایپ چیست؟
برای پاسخ به این سوال باید به گذشته سفر کنیم. در قرن 15 میلادی، جان گوتنبرگ معروف با استفاده از سرب حروف را جدا جدا ساخت. با در کنار هم قرار دادن این حروف، کلمات و سپس جملات را به وجود آورد. و این پایه ی ساخت اولین ماشین چاپ دستی در جهان بود. به این حروف مجزا تایپ گفته می شود. تایپ ها در واقع حروف مجزایی هستند که قابلیت جابه جایی دارند.
تاریخچه تایپ در جهان
با گسترش جوامع و پیشرفت مردم به خصوص در اروپا، سواد خواندن و نوشتن کم کم فراگیر شد. نوشته شدن کتاب ها به صورت دستی دیگر پاسخگوی نیاز مردم نبود. این ایده ی جان گوتنبرگ بود که در نهایت با ساخت اولین سری تایپ که حدود 202 کارکتر داشت، کتاب مقدس به چاپ رسید. سری بعدی تایپ آقای گوتنبرگ 200 کارکتر بود که از آن هم برای چاپ کتاب مقدس استفاده شد. کم کم در ایتالیا و فرانسه نیز طراحی تایپ رواج پیدا کرد. در اوایل قرن 16 ام نیز اولین کتاب با زبان عربی به کمک تایپ های عربی به چاپ رسید.
اولین چاپ کتاب در ایران در چه زمانی اتفاق افتاد؟
در ایران این اتفاق بسیار دیرتر از آنچه انتظار می رفت رواج پیدا کرد. در زمان عباس میرزا در قرن 13 قمری اولین کتاب چاپیِ داخلی فارسی به کمک لوازمی که از روسیه به تبریز آورده شد به چاپ رسید. البته پیش از آن در قرن 17 میلادی اولین کتاب با زبان فارسی به نام “داستان مسیح” در هلند به چاپ رسید.
با رواج چاپ سنگی بسیار زود بساط چاپ سربی به دلیل هزینه های زیادی که برای کشور داشت، برچیده شد. کتاب ها بصورت سنگی چاپ می شدند اگرچه ناصرالدین شاه یک دستگاه چاپِ عربی را در اواخر قرن 13 از فرنگ خریداری کرد و به ایران آورد اما همچنان استفاده از چاپ سربی در کشور خیلی رواج نداشت. در نهایت در قرن 14 هجری قمری چاپ سربی بالاخره جای چاپ سنگی را در کشور گرفت.
تایپوگرافی چیست؟
تایپوگرافی یکی از موارد علم گرافیک در کشورمان است که معمولا به آن کم توجهی شده است. در سالیان بسیار به هنگام تشکیل تمدن اسلامی برای کتابت قرآن خوشنویسی ظهور کرد و جزئی جدایی ناپذیر از خط شد. به ساده ترین زبان ممکن، ” تایپوگرافی بطور کلی یعنی کار با نوشته در قالب یک کار گرافیکی”. به عبارت دیگر هنر دیزاین با تایپ را تایپوگرافی می نامیم. تایپوگرافی مختص یک زبان خاص نیست. تایپوگرافی شامل تمام زبان های جهان می شود. از زبان فارسی که زبان خودمان هست بگیرید تا زبان عبری، انگلیسی و فرانسوی!
تایپ باید در خدمت معنی باشد. هنگام نوشتن یک متن بخصوص یا طراحی یک سایت انتخاب این که از چه فونتی استفاده کنیم باید بیش از آنکه از روی سلیقه باشد، باید از روی کاربرد باشد. بنا براین تایپ هم یکی از عناصر تشکیل دهنده ی یک کار گرافیکی است.
تمام تایپوگرافی همین است،ما مقصودی خارج از متن خالص را برای ارتباط با مخاطب به خط اضافه می کنیم.
تایپ فیس چیست؟
حال که دانستیم تایپوگرافی چیست به سراغ مفهومی دیگر به نام تایپ فیس می رویم. یک تایپ فیس معمولا شامل حروف الفبا، شماره ها، علائم نگارشی نظیر ویرگول و پرانتز است. گاها دیده شده است برخی از طراحان تایپ فیس علائم نوشتاری یا فرمول های ریاضی را نیز به موارد گفته شده اضافه می کنند. امروزه با گسترش چاپ دیجیتال اصطلاح فونت و تایپ فیس دیگر به یک مفهوم می باشند اما در گذشته این دو با یکدیگر متفاوت بودند. در شکل زیر تایپ فیس فونت Roboto را ملاحضه کنید:
کاربرد تایپوگرافی در دنیای روز
حال که با مفهوم تایپوگرافی و چیستی آن آشنا شدیم قصد داریم مهمترین کاربرد آن را بازگو کنیم.
1. لوگو تایپ
یکی از انواع لوگو ها که مورد علاقه بسیاری از طراح ها و یا صاحبین کسب و کار است لوگو تایپ (لوگو تایپوگرافی) است. در واقع لوگو تایپ لوگو یا نمادی گرافیکی است که با نام آن برند ساخته می شود. موارد زیر را ملاحضه کنید:
2. پوستر ها و بنر ها
تایپوگرافی در پوستر ها و بنر ها از اهمیت بالایی برخوردار است. احتمالا از این به بعد بیشتر به پوستر های فیلم ها دقت خواهید کرد:
3. وب سایت ها و اپلیکیشن ها
سایت ها و اپلیکیشن ها در گذشته نه چندان دور انتخابی محدود برای برگزیدن فونت جهت نمایش متون خود داشتند. فونت ایران سنس و یکان از مشهور ترین فونت هایی بودند که در این حوزه مورد استفاده قرار می گرفتند. اکنون با گسترش تایپوگرافی در کشور دست طراحان سایت و اپ موبایل برای انتخاب فونت اندکی باز تر شده است. مواردی که برای انتخاب فونت در سایت یا اپلیکیشن موثر هستند عبارت است از:
– موضوع سایت
بدیهی است که موضوع سایت تاثیر زیادی در انتخاب فونت دارد. فرض کنید قصد دارید یک وب سایت برای ارگانی دولتی نظیر شهرداری بسازید. آیا فونتی که در این سایت استفاده میکنید مشابه فونتی است که درسایتی با موضوع موسیقی استفاده کرده اید؟ بطور واضح برای سایت ها باید متناسب با موضوعی که دارند فونت انتخاب کرد.
-رنگ پس زمینه
ممکن است فونتی انتخاب کنید که برای سایت هایی با بک گراند روشن بسیار مناسب باشد اما همان فونت به جهت خوانایی و زیبایی نتواند نیاز بازدید کننده هارا در سایتی با بک گراند مشکی براورده سازد.
– سایز فونت
برخی از فونت ها ذاتا کوچک و برخی ذاتا بزرگ هستند. بنابراین علاوه بر انتخاب نوع و اسم فونت باید در انتخاب سایز فونت نیز دقت نمود.
– رنگ متن
رنگ یک هم در خوانایی آن تاثیر زیادی دارد. فراموش نکنید رسالت یک متن در وهله ی اول رساندن مفهوم و پیام است و در وهله دوم زیبایی! گوگل به عنوان بزرگترین موتور جست جوی جهان استانداردی به جهت انتخاب رنگ متن های به کار رفته در سایت ارائه کرده است. عدم رعایت انتخاب رنگی مناسب برای متن ها برابر است با مجازات هایی از طرف گوگل!
در پایان از شما دعوت می نماییم در صورتی که پرسشی در خصوص این مقاله داشتید در بخش نظرات مطرح نمایید. همکاران ما در تاتژن در سریع ترین زمان پاسخگوی پرسشتان خواهند بود.
منابع و مآخذ:
کتاب تایپوگرافی اثر فرشید مثقالی
مهندس محسن حسن پور
برنامه نویس | طراح سایت | متخصص سئو